2019 yil 5 dekabrь kuni Oʼzbekiston Respublikasi Savdo-sanoat palatasida yangi tahrirdagi Soliq kodeksi toʼgʼrisidagi qonun loyihasi muhokamasiga bagʼishlangan davra suhbati tashkil etildi.
Tadbirda parlament quyi palatasi deputatlari va Davlat
byudjeti boshqarmasi xodimlari, Davlat soliq qoʼmitasi, Moliya vazirligi va
Savdo-sanoat palatasi mutasaddi rahbarlari, tadbirkorlik subʼektlari vakillari
ishtirok etdi.
Maʼlumki, soliq toʼlovchilar oʼrtasida yangi
tahrirdagi Soliq kodeksi loyihasi boʼyicha qizgʼin muhokamalar oʼtkazilib,
hujjatni yanada takomillashtirish va maromiga yetkazish yuzasidan amaliy ishlar
olib borilmoqda.
Davra suhbatida taʼkidlanganidek, Soliq kodeksi
loyihasida nafaqat soliq toʼlovchilarning, balki masʼuliyati oshirilgan holda
soliq organlarining ham huquq va majburiyatlari aniq hamda loʼnda belgilab
berilgan.
Taklif etilayotgan yangi tahrirdagi Soliq kodeksida
nazorat tartib-taomillari soddalashtirilgan hamda soliq tekshiruvlarining
turlari 13 tadan 3 taga qisqartirilgan. Soliq organlariga “Tahlika-tahlil”
asosida (inspektorning aralashuvisiz) kameral nazorat, joyiga chiqqan holda
tekshirish va vakolatli organning roziligisiz soliq auditini tayinlash huquqini
beruvchi soliq nazoratini oʼtkazishning yangi tartibi nazarda tutilmoqda. Bunda
tekshiruvlar natijalari tegishli dalolatnomalar bilan rasmiylashtirilishi
lozim.
Soliq nizolarini sudgacha hal etish tartibi,
shuningdek, soliq huquqbuzarligi turidan kelib chiqqan holda jazo choralarini
belgilash aniqlashtirilgan.
Аmaldagi Soliq kodeksidan farqli ravishda hujjatning
yangi tahririda soliq organlarining masʼuliyati oshirilgan va ortiqcha
toʼlangan soliq summasini qaytarish va ortiqcha undirilgan soliq summasini
hisobga olishni (qaytarishni) oʼz vaqtida amalga oshirish mexanizmi taklif
etilmoqda.
Bunda soliq summasini qaytarishning oʼtkazib yuborilgan
har bir kuni uchun soliq organi tomonidan soliq toʼlovchiga penya toʼlash
koʼzda tutilmoqda. Undiruvni soliq toʼlovchiga uning debitorlari toʼlashi kerak
boʼlgan summalarga qaratish tartibi bekor qilinmoqda.
Shu bilan birga, Soliq kodeksi loyihasida soliq
toʼlovlarini taʼminlashning yangi dastaklarini tatbiq qilish, kollegial
organlarning (komissiyalarning) ishtirokisiz pullik asosda soliq toʼlashni
kechiktirish yoki boʼlib-boʼlib toʼlash imkoniyatini taqdim etish, soliq
imtiyozlarini Prezident tomonidan belgilangan stavkani koʼpi bilan 50 foizga va
koʼpi bilan uch yil muddatga pasaytirish koʼrinishida berish tartibini joriy
etish nazarda tutilmoqda.
Bundan tashqari, soliq solishdan boʼyin tovlashga
qarshi normalarni, shu jumladan, “bitimlarni qayta kvalifikatsiyalash”, “soxta
bitimlarni” bekor qilish, firibgarlik bitimlari boʼyicha chegirmalarni taqdim
etmaslikni belgilash taklif qilinmoqda.
Soliq kodeksining loyihasi transfert narxlarning
shakllanishini nazoratga olish boʼyicha normalar bilan toʼldirilgan. Transfert
narxlar oʼzaro bogʼliq tomonlar oʼrtasidagi bitimlarda shakllanishini va bunday
narxlar oʼzaro bogʼliq boʼlmagan shaxslar oʼrtasida qoʼllanilishi mumkin
boʼlgan narxlardan farqlanishini eʼtiborga olib, “oʼzaro bogʼliq shaxslar” va
“oʼzaro bogʼliq boʼlgan shaxslar oʼrtasidagi nazorat qilinadigan bitimlar”
tushunchalariga taʼrif berilgan.
Kodeksda yuridik shaxslardan olinadigan foyda
soligʼida ilgari soliq solingan bunday daromad summalari boʼyicha hisobga olish
mexanizmini joriy etish orqali dividendlarga pogʼonali soliq solishdan voz
kechish kiritilgan.
Foizlarga toʼlov manbaida emas, balki ularni
oluvchilarda (byudjet, notijorat tashkilotlari va norezidentlar bundan
mustasno) soliq solish tartibi joriy etilmoqda.
Yakka tartibdagi tadbirkorlarga soliq solinadigan
bazani soddalashtirilgan tartibda tushumning 25 foizi miqdorida belgilash
huquqi berilishi kutilmoqda.
Soliq solinadigan foydani texnologik asbob-uskunalar
yoki koʼchmas mulk obʼektlarini xarid qilishga yoʼnaltiriladigan mablagʼlar summasiga
kamaytirish qismida imtiyozni bekor qilgan holda, ularni xarid qilishda bir
yoʼla amortizatsiya chegirmalari tartibi qoʼllanilishi mumkin.
Аvans toʼlovlari boʼyicha maʼlumotnomalar bekor
qilinib, ular oʼtgan chorak yakunlariga koʼra faqat yirik soliq toʼlovchilar
uchun hisoblanadi.
Davra suhbatida yangi tahrirdagi Soliq kodeksi
toʼgʼrisidagi qonun loyihasi bilan kiritilayotgan bu kabi oʼzgarishlarning har
biri atroflicha muhokama qilindi. Ishtirokchilar tomonidan bir qator
fikr-mulohazalar, takliflar bildirildi. Аna shu takliflar asosida yangi
tahrirdagi Soliq kodeksi toʼgʼrisidagi qonun loyihasi yanada
takomillashtirilishi maʼlum qilindi.