O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Davlat soliq xizmati organlari faoliyatini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida» 2018 yil 26 iyundagi PQ-3802-son qaroriga muvofiq xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar tomonidan elektron hisobvaraq-fakturalardan foydalanishni joriy etish maqsadida, Vazirlar Mahkamasining «Soliq ma’muriyatchiligida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llashni kengaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida» 2018 yil 6 oktyabrdagi 807-son qarori qabul qilindi.

Qarorga muvofiq xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar tomonidan hisobvaraq-fakturalarni elektron shaklda rasmiylashtirish tizimini joriy etish bo‘yicha 2018 yil 15 oktyabrdan 2019 yil 1 fevralga qadar Toshkent viloyatining Chirchiq shahri, Navoiy va Sirdaryo viloyatlari hududida tajriba o‘tkazildi.

Tajriba loyihasini o‘tkazish jarayonida 17 mingdan ortiq xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar elektron hisobvaraq-fakturalar tizimidan foydalanishdi.

Tajriba loyihasi natijasi bo‘yicha Vazirlar Mahkamasining 2019 yil 25 iyundagi “O‘zaro hisob-kitoblar tizimida elektron shakldagi hisobvaraq-fakturalardan foydalanishni takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 522-sonli qarori qabul qilindi. Qarorga muvofiq respublika hududida 2019 yil 1 iyuldan boshlab ixtiyoriy ravishda, 2020 yil 1 yanvardan boshlab barcha xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar uchun hisobvaraq-fakturalarni elektron shaklda rasmiylashtirish, saqlash va hisobini yuritish tizimini majburiy tartibda joriy etish belgilangan.

Qaror bilan “O‘zaro hisob-kitoblar tizimida elektron shakldagi hisobvaraq-fakturalardan foydalanish tartibi to‘g‘risida”gi Nizom tasdiqlangan va qo‘yidagi yangi tushunchalar kiritilgan:

elektron hisobvaraq-faktura (keyingi o‘rinlarda EHF deb ataladi) — tovarlarni (ishlar, xizmatlarni) realizatsiya qilish va sotib olishni tasdiqlaydigan, EHF aylanish tizimi operatorlari orqali taqdim etiladigan va qabul qilinadigan, qonun hujjatlariga muvofiq belgilangan shakllarda rasmiylashtirilgan elektron hujjat;

elektron hisobvaraq-faktura aylanish tizimi operatori (keyingi o‘rinlarda operator deb ataladi) — qonun hujjatlarida va ushbu Nizomda belgilangan talablarni bajargan EHFlarning aylanishi va ularni saqlash faoliyati bilan shug‘ullanishga ruxsat etilgan yuridik shaxs maqomiga ega axborot vositachisi;

rouming operatori — EHFlarning markazlashtirilgan holda saqlanishi, operatorlararo uzatilishi va hisobi yuritilishini ta’minlaydigan yuridik shaxs;

elektron hisobvaraq-faktura identifikatori — EHFni masofadan identifikatsiya qilish imkonini beruvchi rouming operatorining axborot tizimi tomonidan avtomatik ravishda belgilanadigan EHFning o‘ziga xos raqami;

elektron hisobvaraq-faktura aylanish tizimining ishtirokchilari (keyingi o‘rinlarda ishtirokchilar deb ataladi) — EHF aylanish tizimida tovarlarni (ishlar, xizmatlarni) sotuvchi va sotib oluvchi yuridik va jismoniy shaxslar;

QR-kod — tasdiqlangan EHFga biriktiriladigan va hujjat qog‘oz shaklida chop etilganda ko‘rsatiladigan, mobil ilovalar va dasturiy mahsulotlar orqali o‘qish (skanerlash) vaqtida EHF haqida barcha ma’lumotlarga havola bo‘ladigan maxsus grafik kod.

Elektron hisobvaraq-fakturalarning soliq to‘lovchilar uchun afzalliklari:

1. An’anaviy hisobvaraq-fakturalarni qog‘ozda tayyorlashda sarflanadigan moddiy va inson resurslarini tejash;

2. Hisobvaraq-fakturalarni qulay va oson yuritish;

3. Hisobvaraq-fakturalarda QQS hisoblash bilan bog‘liq xatoliklarni oldini olish;

4. QQS bilan bog‘liq xisobotlarni yuborish jarayonini avtomatlashtirish.