2020 йил 1 январдан бошлаб, юридик шахс ташкил этган ҳамда ташкил этмаган ҳолда тузилган деҳқон хўжаликлари товарларни (хизматларни) реализация қилишдан олинган даромадлари бўйича қайси тартибдаги солиқ режимига асосан солиқ тўлайдилар? Деҳқон хўжаликларининг даромадига солиқ солиш юзасидан Давлат солиқ қўмитаси Солиқ солиш бўйича маслаҳат бўлими бошлиғи ўринбосари Улуғбек Дадаханов деҳқон хўжаликларининг даромадига солиқ солиш бўйича жавоб беради:

 Ўзбекистон Республикасининг «Деҳқон хўжалиги тўғрисида»ги Қонунига мувофиқ, деҳқон хўжалигидаги фаолият тадбиркорлик фаолияти жумласига киради ҳамда деҳқон хўжалиги аъзоларининг истагига кўра:

-        юридик шахс ташкил этмасдан (I) ёки

-        юридик шахс ташкил этган ҳолда (II) амалга оширилиши мумкин деб белгиланган.

 I. Юридик шахсни ташкил этмаган ҳолда деҳқон хўжалиги фаолияти билан шуғулланувчи тадбиркорлик субъектлари

 1.1. Юридик шахсни ташкил этмаган ҳолда ташкил этилган деҳқон хўжалиги аъзолари-жисмоний шахслар жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи тўловчилари ҳисобланади.

Юридик шахсни ташкил этмаган ҳолда ташкил этилган деҳқон хўжалигида етиштирилган ҳайвонларни (қорамолларни, паррандаларни, мўйнали ва бошқа ҳайвонларни, балиқлар ва ҳоказоларни) тирик ҳолда ҳамда уларни сўйиб маҳсулотларини хом ёки қайта ишланган ҳолда сотишдан (бундан саноатда қайта ишлаш мустасно) чорвачилик, асаларичилик ва деҳқончилик маҳсулотларини табиий ва қайта ишланган ҳолда сотишдан олинадиган даромадлар жисмоний шахлардан олинадиган даромад солиғидан озод қилинган (СК 378-моддаси).

Юридик шахсни ташкил этмаган ҳолда ташкил этилган деҳқон хўжалигида манзарали боғдорчилик (гулчилик) маҳсулотлари етиштирилса, ушбу маҳсулотларни реализация қилишдан олинган даромадлар бўйича жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи ҳисобланади ва тўланади.

 1.2. Юридик шахсни ташкил этмаган ҳолда ташкил этилган деҳқон хўжаликлари деҳқон хўжалиги билан боғлиқ бўлмаган фаолият турлари (улгуржи-чакана савдо, ишлаб чиқариш, курилиш, хизмат кўрсатиш) билан шуғулланишлари учун белгиланган тартибда якка тартибдаги тадбиркор ёки юридик шахс сифатида давлат рўйхатидан ўтиши лозим бўлади.

Белгиланган тартибда давлат рўйхатидан ўтмасдан деҳқон хўжалиги билан боғлиқ бўлмаган, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2011 йил 7 январдаги 6-сонли қарори билан тасдиқланган “Хусусий тадбиркорлар юридик шахс ташкил этмасдан шуғулланиши мумкин бўлган фаолият турлари рўйхати”да қайд этилган фаолият турлари (савдо-сотиқ, хизмат кўрсатиш ва бошқалар) билан шуғулланаётган юридик шахсни ташкил этмаган ҳолда ташкил этилган деҳқон хўжаликлари Солиқ кодексининг 31-моддаси иккинчи қисмига асосан солиқ солиш мақсадида якка тартибдаги тадбиркор сифатида қаралади.

Солиқ кодексининг 385-моддасига мувофиқ, товарлар (хизматлар) реализациясидан даромади календарь йилида 100 миллион сўмдан ошмайдиган якка тартибдаги тадбиркорларга шу жумладан, деҳқон хўжаликлари жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғини Солиқ кодексининг 392-моддасига асосан, қатъий белгиланган миқдорда ёки 397-моддасига асосан жами йиллик даромад тўғрисида декларация тақдим этиш орқали белгиланган ставкада тўлашлари мумкин.

Солиқ даврида товарларни (хизматларни) реализация қилишдан олинган даромади 100 миллион сўмдан ошган, лекин 1 миллиард сўмгача бўлган деҳқон хўжаликлари товарларни (хизматларни) реализация қилишдан олинган даромадининг 100 миллиондан ошган қисми бўйича айланмадан олинадиган солиқ тўловчилари бўлади (СК 461-моддаси)

Бунда, деҳқон хўжалиги ўз хоҳишига кўра айланмадан олинадиган солиқ ўрнига қўшилган қиймат солиғи ва фойда солиғини тўлашга ўтиши мумкин (СК 462-моддаси).

Товарларни (хизматларни) реализация қилишдан олинган даромади 1 миллиард сўмдан ошган деҳқон хўжаликлари қўшилган қиймат солиғи ва фойда солиғи тўловчилари ҳисобланадилар (СК 461, 237, 294-моддалари).

 II. Юридик шахсни ташкил этган ҳолда деҳқон хўжалиги фаолияти билан шуғулланувчи тадбиркорлик субъектлари

Юридик шахсни ташкил этган ҳолда деҳқон хўжалиги фаолияти билан шуғулланувчи тадбиркорлик субъектлари юридик шахс сифатида солиқларни тўлайди.

Деҳқон хўжалиги товарларни (хизматларни) реализация қилишдан олинган даромадларидан қўшилган қиймат солиғи ва фойда солиғи тўловчиси бўладилар. (СК 237, 294-моддалари)

Бунда, товарларни (хизматларни) реализация қилишдан олинган даромади 1 миллиардгача бўлган деҳқон хўжаликлари қўшилган қиймат солиғи ва фойда солиғи ўрнига айланмадан олинадиган солиқни тўлашга ўтишлари мумкин (СК 462-моддаси).