Ўзбекистон Республикаси Президентининг жорий йил 8 июнь куни “Тадбиркорлик фаолияти ва ўзини ўзи банд қилишни давлат томонидан тартибга солишни соддалаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.

Унга кўра, 2020 йил 1 июлдан бошлаб ўзини ўзи банд қилган шахслар шуғулланиши мумкин бўлган фаолият турлари  кенгайиб, улар сони 67 тага етди.

Эслатиб ўтамиз, Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 9 июлдаги 566-сон  қарорида ўзини ўзи банд қилган фуқаролар фаолият (хизматлар, ишлар) турлари 24 та этиб белгиланган эди.

Маълумот учун, ўзини ўзи банд қилганлар жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи тўламайди. Солиқ кодексининг 369-моддасига мувофиқ ўзини ўзи банд қилган шахсларнинг меҳнат фаолияти натижасида олинган даромадлари жисмоний шахслар жами даромадлари таркибига киритилмайди.

Президентимизнинг мазкур қарорига мувофиқ 2020 йил 1 июлдан:

- ўзини ўзи банд қилган шахсларни рўйхатга олиш хабар бериш тартибида ўзини ўзи банд қилган сифатида рўйхатдан ўтганликни тасдиқловчи матрицали штрих код (QR-код) берган ҳолда махсус мобиль илова ёхуд солиқ тўловчининг шахсий кабинети орқали амалга оширилади;

- Вазирлар Маҳкамасиинг 2019 йил 9 июлдаги 566-сон қарорида белгиланган ўзини ўзи банд қилган фуқароларга вақтинчалик меҳнат гувоҳномасини бериш тартиби бекор қилинади; 

- ўзини ўзи банд қилган шахслар 2020 йил учун ижтимоий солиқни ўзини ўзи банд қилган шахс сифатида ҳақиқатда ишлаган вақтидан қатъи назар, базавий ҳисоблаш миқдорининг камида 50 фоизи ҳажмида тўлайди. Ушбу сумма тўлиқлигича бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига йўналтирилади. Шундан келиб чиққан ҳолда ЯТТлар учун ўрнатилган тартибда пенсия ҳисоблаш учун даромад ҳажми аниқланади;

- ўзини ўзи банд қилган шахслар ёлланма ишчиларни жалб қила олмаслиги ҳамда иш берувчига эга бўла олмаслиги тўғрисидаги талаб сақлаб қолинади.

Ушбу ҳужжатда 2020 йил 1 июлга қадар Давлат солиқ қўмитасига ўзини ўзи банд қилган шахсларни масофадан рўйхатга олиш учун махсус мобил илова ишлаб чиқиш ва уни амалиётга татбиқ этиш вазифаси юклатилди.

Мобил илова қуйидаги имкониятларга эга бўлиши назарда тутилган:

- буюртмаларни қабул қилиш ва кўрсатилган хизматлар (товарлар) учун тўловларни амалга ошириш;

- юридик шахсларга хизматлар кўрсатишда (товарларни сотишда) электрон ҳисоб-китоб фактураларни тақдим қилиш;

- мобил илова ёрдамида ихтиёрий асосда даромадлар ва харажатлар ҳисобини юритиш ҳамда ушбу маълумотлардан кейинчалик, шу жумладан, кредит олиш ва (ёки) солиқларни ҳисобдан чиқариш мақсадида фойдаланиш;

- ўзини ўзи банд қилган шахсларнинг товарларини (ишларини, хизматларини) реклама қилиш;

- кўрсатилаётган хизматлар (товарлар) сифатини баҳолаш ва истеъмолчилар томонидан фикр-мулоҳазалар қолдириш.

Бундан ташқари, қарорга асосан юридик шахслар ва ЯТТларни рўйхатдан ўтказишнинг янги тартиблари белгиланди.

Унга мувофиқ:

- юридик шахслар жойлашган жойи (почта манзили) ўзгарганда тадбиркорлик субъектларини давлат томонидан қайта рўйхатдан ўтказиш катта миқдорларда солиқ қарздорлиги мавжуд бўлмаган тақдирда хабар бериш тартибини қўллаган ҳолда бекор қилинади;

- якка тартибдаги тадбиркорларни давлат солиқ хизмати органларида ҳисобга қўйиш эса уларни давлат томонидан рўйхатдан ўтказилаётганда (қайта рўйхатга олинаётганда) тадбиркорлик фаолиятини олиб бориш жойи бўйича амалга оширилади. Ҳозирда мамлакатимизда фаолият олиб бориш жойи бўйича рўйхатдан ўтиши лозим бўлган 12 минг та ЯТТ мавжуд.

- якка тартибдаги тадбиркорнинг давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисидаги гувоҳномаси унинг фотосурати акс эттирилган ҳолда берилади. Айни пайтда республикамиз миқёсида 250 минг нафар ЯТТнинг давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисидаги гувоҳномасида уларнинг фотосурати акс эттирилмаган.

Ушбу норматив-ҳуқуқий ҳужжатда ўзини ўзи банд қилган шахслар учун назарда тутилган фаолият турлари билан шуғулланувчи, иштирокчилари сони камида уч нафар бўлган оилавий корхоналар айланмадан солиқни белгиланган миқдордан 50 фоизга камайтирилган ставкада тўлаши белгилаб қўйилди.

Масалан, сартарошлик хизмати фаолияти бўйича 5 нафар ходимни иш билан таъминлаган юридик шахс, айланмадан солиқ тўловини белгиланган ставканинг 50 фоизи миқдорида тўлайди.

ДСҚ Матбуот хизмати.