Бугунги тараққиёт, шубҳасиз, рақамлаштириш билан чамбарчас боғлиқ, десам адашмайман. Чунки рақамли технологиялар ҳар бир соҳада кенг имкониятлар яратиб, очиқлик ва шаффофликни таъминлашга хизмат қиляпти. 

Давлат солиқ қўмитаси томонидан амалиётга жорий этилаётган йирик лойиҳаларнинг навбатдагиси, «Маҳсулотлар (товар ва хизматлар) ягона электрон миллий каталоги» ана шундай воситалардан биридир. 

Каталогни шакллантириш ва амалиётга татбиқ этишимизда Президентимизнинг 2020 йил 30 октябрдаги ПФ-6098-сонли Фармони ва Вазирлар Маҳкамасининг 2021 йил 7 январдаги 1-сон ҳамда 28 апрелдаги 249-сон қарорлари ҳуқуқий асос бўлди. 

Каталогда бирламчи бухгалтерия ҳужжатларида қайд этиладиган маҳсулот (товар ва хизмат)ларнинг унификациялашган номлари автоматик равишда боғланади. Товарлар гуруҳ, синф, позиция ва субпозиция жиҳатидан таснифланиб, маҳсулот ва хизматларнинг идентификация код (МХИК)лари шаклланади.  

Натижада республика ҳудудида реализация қилинаётган маҳсулот ёки хизмат иштирокчилари бир турдаги товар (хизмат)ни фақат бир номда расмийлаштиради.  Бу эса уларни кузатиш, ҳисобини юритишда аниқлик ва шаффофликни таъминлайди. 

Мамлакатимиз ҳудудида товар ва хизматлар реализациясининг барча иштирокчилари tasnif.soliq.uz сайтида маҳсулот ёки хизмат кодини олиб шахсий кабинетда сақлаш ва электрон ҳисоб-фактуралар, электрон шартномалар ёки онлайн-назорат касса машиналари ҳамда виртуал кассаларда автомат тарзда акс эттириш  мумкин. 

Ҳозирда электрон каталогга маҳсулот ва хизматларнинг 8 та ва 11 та рақамли кодлари киритиляпти. Яқин кунларда https://tasnif2.soliq.uz/ сайти орқали 17 та рақамли идентификация кодларига ўтказилган маҳсулот ва хизматлар кодларини тест режимида ишга туширамиз.

Бунда  товарлар ёки хизматни гуруҳ, синф, позиция, субпозиция, бренд ва атрибутларигача аниқлаш имкони яратилади. 

Масалан: 00711001001006001-МХИК – 007-гуруҳ, 00711-синф, 00711001-позиция, 00711001001-позиция ости, 00711001001006-бренд, 00711001001006001-атрибут.

Каталогга дастлаб шубҳали битимлар асосида айланиши эҳтимоли катта бўлган юқори ликвидли маҳсулотлар ҳамда имтиёз қўлланилган товар ва хизматлар қамраб олинди. 

Бу эса хўжалик субъектлари ўртасида шубҳали битимлар имзоланишига йўл қўймайди. Товар ва хизматларнинг аниқ айланмаси хуфиёна иқтисодиёт улушини қисқартириб, бюджет даромадларини оширади. 

Ҳозирда каталогга 115 та маҳсулот гуруҳлари ва 1468 та маҳсулот/хизматлар киритилган. 

Маҳсулотлар (товар ва хизматлар) ягона электрон миллий каталоги мамлакатда маҳсулот ишлаб чиқариш ва сервис хизматлари жорий этиш истиқболларини белгилашда ҳам алоҳида ўрин тутади. Маҳсулот ва хизматлар реализацияси кузатуви натижасида тўпланган маълумотлар «Big data» замонавий рақамли технологиялари асосида таҳлил қилиниб йирик ахборот базаси шаклланади. 

Бу мамлакатда савдо ва ишлаб чиқариш талаб ва таклифининг маркетинг тадқиқотларида муҳим ёрдамчига айланади.