Ma’lumki, bugun qay bir sohaga nazar tashlamang, uning rivoji va ravnaq topishida ma’lum tartib-qoidalarga amal qilish va korrupsion holatlarning oldini olish asosiy mezon sifatida baholanadi.

Bu bejiz emas. Insoniyat taraqqiyotining dastlabki bosqichlaridayoq qabila boshliqlari yoki sardorlarga hadya berish va bu orqali iltifotga sazovor bo‘lish “an’anasi” mavjud bo‘lgan. Davlatchilik shakllangan davrlarda esa, hukmdorlar amaldorlardan ma’lum belgilangan (cheklangan) haq (maosh) evaziga faoliyat yuritishini talab qila boshlagach, mansab egalari o‘z daromadlarini yashirincha oshirishga harakat qilishgan. Bu korrupsion holatlarning dastlabki ko‘rinishi bo‘lib, bugungi kunda uning turlari va yuzaga keltiruvchi omillari bir qator o‘zgarishlarga uchradi. 

Endilikda korrupsiya poraxo‘rlik, jamiyat iste’moli uchun mo‘ljallangan tovarlar va xizmatlarni o‘zlashtirish, qarindosh-urug‘chilik, o‘z ehtiyojlari yo‘lida qonun va qoidalarga ta’sir ko‘rsatish kabi ko‘rinishlarda namoyon bo‘lmoqda. Davlatimiz rahbarining mazkur holat yuzasidan bildirib o‘tgan “Halollik vaksinasi bilan emlash” to‘g‘risidagi fikrlari korrupsiyaning taraqqiyotga g‘ov bo‘layotgan illat ekanligidan dalolatdir.

Aslida, korrupsion holatlarga qarshi kurashish murakkab vazifa. Bu ko‘plab jabhalarda tinimsiz ishlashni talab etadi. Ammo natijada ulkan iqtisodiy foyda keltiradi.

Xalqaro valyuta jamg‘armasining 2019-yilgi hisobotida keltirilishicha, 180 dan ortiq mamlakatlardagi vaziyatlar tahlil qilinib, korrupsiya darajasi yuqori bo‘lgan davlatlarda kamroq soliq yig‘ish holati kuzatilganligi alohida qayd etib o‘tilgan. Sababi soliq to‘lamaslik uchun pora berishgan va bu orqali davlatga tushadigan tushum ko‘rsatkichlari sezilarli darajada kamaygan. Korrupsion holatlarga qarshi kurashishda na’muna sifatida ko‘rsatiladigan Gruziya korrupsion holatlarni kamaytirishga erishganida soliq tushumlari deyarli ikki barobarga ortgani ta’kidlab o‘tilgan.

Korrupsiyaga qarshi kurashish borasida har bir tizim o‘z vakolati doirasida ma’lum chora-tadbirlar ishlab chiqmoqda. Ijobiy tashabbuslar esa samarasiz kechayotgani yo‘q. Xususan, Soliq qo‘mitasi raisining tashabbusi bilan respublikada ana shunday ijobiy tashabbuslardan biri keng targ‘ib qilinmoqda. Bugun mamlakatimizdagi barcha soliq inspektorlarining xonasida farzandlarining yoki ota-onasining portretini qo‘yib qo‘yilishi tag zamirida ham ana shunday ma’noni o‘qishingiz mumkin. Sababi korrupsion holatga yo‘l qo‘yayotgan shaxslar, eng avvalo, o‘zini emas, balki oila a’zolarining, ularning keyingi ahvollari va jamiyat orasida qanday obro‘ topishi borasida beixtiyor tafakkur qilishga majbur bo‘ladi.

To‘g‘ri, bugun korrupsiyadan holi biror mamlakatni uchratish qiyin. Ammo uning darajasini bosqichma-bosqich, qadamma-qadam kamaytirib borish mumkin.

A.Abdishukurov,

Andijon viloyati Soliq boshqarmasi

Shaxsiy xavfsizlik bo‘limi boshlig‘i