Давлат солиқ қўмитаси томонидан Солиқ кодекси 99-моддасига мувофиқ Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Маҳаллий давлат ҳокимияти органлари томонидан cолиқларни тўлаш муддатларини ўзгартириш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида”ги қарор лойиҳаси ишлаб чиқилди.

Мазкур қарор билан тасдиқланган Низом маҳаллий давлат ҳокимияти органлари томонидан солиқларни тўлаш муддатларини ўзгартириш тартибини белгилайди.

Лойиҳада назарда тутилаётган янги тартиблар юзасидан саволларга давлат солиқ бош инспектори Жаҳонгир Бобомуродов  жавоб беради.

 – Солиқларни тўлаш муддатларини ўзгартириш қандай шаклларда амалга оширилади?

– Солиқларни тўлаш муддатларини ўзгартириш cолиқ тўловларини кечиктириш ёки тенг улушларда бўлиб-бўлиб тўлаш шаклида амалга оширилади.

– Солиқларни тўлашни кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш имконияти фақатгина солиқ қарзларига нисбатан бериладими?

– Солиқларни тўлашни кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш имконияти ваколатли органнинг қарори қабул қилинган санада мавжуд солиқ қарзи суммасига ёки келгусида юзага келадиган солиқларни тўлаш мажбуриятига нисбатан берилади.

– Солиқларни тўлашни қанча муддатга ўзгартириш мумкин?

– Маҳаллий давлат ҳокимияти органлари томонидан айланмадан олинадиган солиқ, сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ, мол-мулк солиғи ва ер солиғи тўлов муддатлари йигирма тўрт ойгача бўлган муддатга ўзгартирилиши мумкин.

Бу молиявий қийинчиликка дуч келган инсофли солиқ тўловчиларнинг иқтисодий жиҳатдан соғломлаштириш механизмини соддалаштиради. Натижада солиқдан қочиш ёки яширин иқсодиёт олиб бориш ҳолатлари кескин камаяди. Солиқларни тўлашда шаффофлик ва очиқлик таъминланади. Қолаверса, солиқ тўловчилар давлат солиқ органларини ўзининг энг яқин ҳамкори сифатида кўради.

– Солиқларни тўлашни кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш имконияти қандай асослар бўлган ҳолларда берилади?

– Солиқларни тўлашни кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш имконияти қуйидаги ҳолатларда тақдим этилади:

- манфаатдор шахсга табиий офат, технологик фалокат ёки бошқа бартараф этиб бўлмайдиган ҳолатлар натижасида зарар етказилганда;

- бюджетдан молиялаштириш ёки бажарилган давлат буюртмаси, давлат ёки маҳаллий давлат ҳокимияти органлари эҳтиёжлари учун бажарилган ишлар ва (ёки) кўрсатилган хизматлар ҳақини тўлаш кечиктирилганда;

- манфаатдор шахс солиқни бир йўла тўлаши оқибатида унинг ночорлиги (банкротлиги) аломатлари пайдо бўлиши хавфи юзага келганда;

- жисмоний шахснинг мулкий ҳолати солиқни бир йўла тўлаш имкониятини истисно этганда;

- манфаатдор шахс томонидан товарлар ёки хизматларни ишлаб чиқариш ва (ёки) реализация қилиш мавсумий хусусиятга эга бўлганда.

– Солиқларни тўлаш муддати ўзгартирилганда фоизлар ҳисобланадими?

– Низомнинг 7-банди, 1- ва 2- кичик бандларида келтирилган асослар бўйича берилганда фоизлар ҳисобланмайди, 3 – 5-кичик бандларида келтирилган асослар бўйича берилганда фоизлар ҳисобланади.

– Солиқларни тўлаш муддати ўзгартирилганда ҳисобланадиган фоизлар миқдори қанчани ташкил этади?

– Солиқларни тўлаш муддати ўзгартирилганда ҳисобланадиган фоизлар Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг амалда бўлган қайта молиялаштириш ставкасига тенг ставкадан келиб чиққан ҳолда фоизлар ҳисобланади.

– Солиқ тўлаш муддатини ўзгартириш учун қайси органга мурожаат қилиши керак?

– Манфаатдор шахс солиқларни тўлашни кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш имкониятини бериш тўғрисидаги ариза билан солиқ мажбурияти юзага келган (келадиган) ҳудуддаги маҳаллий давлат ҳокимияти органига мурожаат қилиши лозим.

– Солиқ тўловчи мурожаатига қандай ҳужжатлар илова қилиши лозим?

–  Манфаатдор шахснинг аризасига қуйидаги ҳужжатлар илова қилиниши шарт:

- cолиқ тўлашни кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш даври учун бизнес-режа ва солиқларни тўлаш графиги;

- манфаатдор шахс ҳисобда турган жойдаги солиқ органининг солиқлар, пенялар ва жарималар бўйича ҳисоб-китоблари ҳолати тўғрисидаги маълумотномаси;

- ушбу шахс ҳисобда турган жойдаги солиқ органининг мазкур шахсга банкларда очилган барча ҳисобварақлар рўйхати кўрсатилган маълумотномаси;

- ушбу шахснинг банклардаги ҳисобварақлари бўйича ариза берилишидан олдинги олти ой давомида ҳар ойлик пул маблағлари айланиши тўғрисида, картотекаси бўйича банклар маълумотномалари;

- ушбу шахснинг банклардаги барча ҳисобварақларида мавжуд бўлган пул маблағларининг қолдиқлари тўғрисида банк маълумотномалари;

- мулкчилик шакли МЧЖ ёки АЖ бўлган манфаатдор шахсларнинг таъсисчилари розилиги тўғрисида йиғилиш баённомаси;

- мулкчилик шакли давлат унитар корхонаси бўлган манфаатдор шахслар бўйича Давлат активлари агентлигининг розилик хати.

– Қайси ҳолларда солиқларни тўлаш муддатини ўзгартириш тўғрисида қарор қабул қилиш рад этилади?

– Қуйидаги ҳолларда солиқларни тўлаш муддатини ўзгартириш тўғрисида қарор қабул қилиш рад этилади:

- солиқ тўғрисидаги қонун ҳужжатларининг бузилиши билан боғлиқ жиноят аломатлари бўйича жиноий иш қўзғатилган бўлса;

- ушбу ўзгартиришдан солиқ солиниши лозим бўлган пул маблағларини ёки бошқа мол-мулкини яшириш учун фойдаланишини ёки ушбу шахс доимий яшаш учун Ўзбекистон Республикасидан ташқарига чиқиб кетишини тахмин қилиш учун етарлича асослар мавжуд бўлса;

- солиқни тўлаш муддатини ўзгартириш тўғрисида ариза берилган кундан олдинги уч йил мобайнида ваколатли орган томонидан солиқ тўлаш муддатини тегишли ўзгартириш шартлари бузилганлиги муносабати билан илгари берилган кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш имкониятининг амал қилишини муддатидан олдин тугатиш тўғрисида қарор қабул қилинган бўлса;

- банкротлик тўғрисида иш қўзғатилган бўлса;

- манфаатдор шахс, шунингдек мулк гаров ёки кафиллик тақдим этган тадбиркорлик субъекти солиқ мажбуриятини бажариши бўйича юқори даражадаги таваккалчилик тоифасига киритилган бўлса, бунда субъектнинг ушбу тоифага кириши солиқ органининг “Солиқ тўловчиларнинг солиқ мажбуриятлари бажарилишидаги хавфларни аниқлаш, таҳлил қилиш ва баҳолаш” автоматлаштирилган дастури орқали аниқланади.

– Қайси ҳолларда солиқ тўлашни кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш амал қилиш муддатидан олдин тугатилади?

- Солиқ тўлашни кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш қуйидаги ҳолларда амал қилиш муддатидан олдин тугатилади:

- солиқ тўлашни кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлаш шартлари манфаатдор шахс томонидан бузилганда;

- ваколатли орган қарори қабул қилингандан кейин ҳисобланган жорий тўловлар бўйича қарздорликка йўл қўйилганда;

- манфаатдор шахс ёки мулк гаров ёхуд кафиллик тақдим этган тадбиркорлик субъекти солиқ органининг “Солиқ тўловчиларнинг солиқ мажбуриятлари бажарилишидаги хавфларни аниқлаш, таҳлил қилиш ва баҳолаш” автоматлаштирилган дастурида юқори ва ўрта даражадаги таваккалчилик тоифасига мансуб солиқ тўловчилар рўйхатида турган бўлса;

- манфаатдор шахсга нисбатан банкротлик иши қўзғатилганда;

- солиқ тўғрисидаги қонун ҳужжатларининг бузилиши билан боғлиқ жиноят аломатлари бўйича жиноий иш қўзғатилганда.

- Солиқларни тўлаш муддатларини ўзгартиришни таъминлаш усулларга нималар киради?

- Солиқларни тўлаш муддатларини ўзгартиришни таъминлаш усуллари қуйидагилардан иборат:

- Манфаатдор шахс ва учинчи шахснинг мулки гарови;

- учинчи шахс кафиллиги;

- банк кафолати.

ДСҚ Матбуот хизмати