Prezidentimizning 2024-yil 23-yanvardagi PQ-39-son qaroriga asosan, 2024-yil 1-fevraldan “Tadbirkorlik subyektlarining barqarorlik reytingi” joriy etildi.

Reyting natijalari Soliq qoʻmitasining “Tadbirkorlarning barqarorlik reytingi” elektron platformasida avtomatik tarzda (onlayn) shakllantirilib, Savdo-sanoat palatasining rasmiy veb-saytida eʼlon qilib borilmoqda.

Shuningdek, reyting maʼlumotlarini real vaqt rejimida Soliq mobil ilovasi hamda soliq toʻlovchining shaxsiy kabinetida koʻrish imkoniyati yaratilgan. 

Reyting doirasida tadbirkorlik subyektlari quyidagi toifalarga ajratildi.

Izoh! 2024-yil 11-avgust holatiga 130 mingdan ortiq tadbirkorlik subyekti oʻz reytingini oshirdi.

Qanday natijalarga erishildi?

Qayd etish lozimki, Prezidentimiz tashabbusi bilan joriy etilgan “Korxonabay” va “Mahallabay” institutlari tadbirkorlarning barqarorlik reytingi koʻtarilishiga ham ijobiy taʼsir etmoqda. Soliq inspektorlarining har bir soliq toʻlovchi bilan individual ishlashi natijasida yashirin iqtisodiyot ulushi qisqarishiga, shu jumladan, ish haqi hisoblash, soliq hisobotlarida xodimlar soni va aylanma mablagʻlarning toʻliq koʻrsatilishida sezilarli oʻzgarishlar kuzatilmoqda.

Xususan, joriy yilning I yarmida 2023-yilning mos davriga nisbatan 107,5 mingta tadbirkorlik subyektining ishchilar soni 774,5 ming nafarga ortgan boʻlsa, 185,7 mingta subyektda esa ish haqi fondi 13,9 trln soʻmga koʻpaygan.

Shuningdek, 129,1 mingta korxonada oʻtgan yilga nisbatan 604,4 ming nafar ishchi xodimiga mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdori (MHTEKM)dan ortiq ish haqi hisoblangan.

Joriy yil 14-avgust holatiga AAA toifadagi 317 ta tadbirkorlik subyektiga 542 ta ariza bo'yicha ortiqcha QQS toʻlovidan 513,8 mlrd soʻm mablagʻlar bir kun muddatda qoʻshimcha tekshiruvlarsiz qaytarilgan. Shundan, 53,4 mlrd so‘mi avgust oyining o‘tgan davrida 55 ta ariza bo'yicha 52 ta tadbirkorlik subyektiga qoplab berilgan.

Baholash mezonlari 23 ta 

“Tadbirkorlik subyektlarining barqarorlik reytingini aniqlash tartibi toʻgʻrisidagi Nizom” tasdiqlangan. (VMQ-55-son 30.01.2024)

Reyting boʻyicha 23 ta mezon belgilangan. Ular 3 guruhga boʻlinadi. Jumladan, umumiy koʻrsatkichlar 10 ta, ballarni kamaytiruvchi koʻrsatkichlar 9 ta va qoʻshimcha ball beruvchi koʻrsatkichlar 4 ta.  

Qaysi toifadagi tadbirkorlar ragʻbatlantiriladi? 

“AAA” toifadagi tadbirkorlik subyektlari uchun:

• soliq tekshiruvlari oʻtkazilmaydi (jinoiy ishlar doirasida oʻtkaziladigan tekshiruvlar bundan mustasno);
• QQS summasi oʻrnini qoplash (qaytarish) bir kun muddatda tekshiruvlarsiz amalga oshiriladi.

Shuningdek, 2024-yil 1-maydan 2026-yil 1-mayga qadar ushbu ragʻbat choralari “A” va undan yuqori toifadagi toʻqimachilik va tikuv-trikotaj yoʻnalishidagi tadbirkorlik subyektlariga ham tatbiq etiladi (PF-71 01.05.2024 y).

“AA” va undan yuqori toifadagi tadbirkorlik subyektlari uchun:

4 va 5-toifadagi tumanlarda faoliyat yuritayotgan tadbirkorlik subyektlariga boʻlib-boʻlib toʻlash sharti bilan sotilgan davlat aktivlari va qishloq xoʻjaligiga moʻljallanmagan yer uchastkalari boʻyicha dastlabki toʻlov summasi 35 foizdan kam boʻlgan hollarda qolgan summani boʻlib-boʻlib toʻlash muddati miqdoridan qatʼi nazar, 7 yil (teng ulushlarda) etib belgilangan. Bunda qolgan summaga Markaziy bankning asosiy stavkasi (13,5%) miqdorida yillik foizlar hisoblanmaydi.

 “A” va undan yuqori toifadagi tadbirkorlik subyektlariga:

• soliqlar boʻyicha (QQS bundan mustasno) mavjud ortiqcha toʻlov summasini qaytarish 3 kun muddatda amalga oshiriladi;
• tovarlarni import qilishda va tovarlarni (xizmatlarni) realizatsiya qilishda toʻlanadigan QQS summalarini oʻzaro hisobga olish tartibi tatbiq etiladi.

Yuqorida nazarda tutilgan ragʻbatlantirish choralari davlat korxonalari hamda ustav kapitalida 50 % va undan ortiq miqdorda davlat ulushi mavjud boʻlgan yuridik shaxslarga nisbatan tatbiq etilmaydi.

Bunda, reytingi past boʻlgan korxonalar uchun choralar nazarda tutilmagan.

Imtiyozlar reyting darajasidan kelib chiqib beriladi 

Soliq va bojxona imtiyozlari, subsidiyalar va preferensiyalarni yuridik shaxslarning reyting darajasidan kelib chiqqan holda taqdim etish tartibi tasdiqlangan. (PQ-193-son 24.05.2024-yil)

2024-yil 25-maydan keyin reytingi yuqori va oʻrta boʻlgan tadbirkorlarga subsidiya, imtiyoz hamda preferensiyalar ularning toifalariga qarab 50%dan 100%gacha boʻlgan miqdorlarda taqdim etiladi.

Muhim! 4 va 5-toifadagi tumanlarda faoliyat yuritayotgan tadbirkorlarga soliq imtiyozlari ularning reyting darajasidan qatʼi nazar amaldagi miqdorlarda taqdim etiladi.

Tadbirkorlarning reyting darajasi pasayganda, imtiyozlar berish 3 oy davomida saqlanadi, koʻtarilganda keyingi oydan boshlab yangilangan reyting darajasiga qarab beriladi. 

Mezonlarda qanday oʻzgarishlar boʻldi?

Vazirlar Mahkamasining 2024-yil 31-iyuldagi 467-son qarori bilan “Tadbirkorlik subyektlarining barqarorlik reytingini aniqlash tartibi toʻgʻrisidagi Nizom”da belgilangan 6 ta mezonga oʻzgartirish va qoʻshimchalar kiritildi. Xususan, EBITDA boʻyicha rentabellik darajasi (2-mezon), mulk huquqi (3-mezon), ish haqi hisoblash(4-mezon), EHF, onlayn-NKT va elektron cheklardagi aylanma (8 va 9-mezon), Avtokameralda aniqlagan kamchiliklarni bartaraf etish (10-mezon).

Soliq qoʻmitasi Matbuot xizmati